کلمه- گروه اقتصادی:زمانی که در ایام انتخابات مهندس ترکان که آن زمان معاونت برنامه ریزی وزارت نفت را بر عهده داشت از نادرست بودن اطلاعات و آمارهای ارائه شده توسط رئیس دولت در حوزه انرژی خبر داد بلافاصله حامیان دولتی اقدام به تکذیب افشاگری های وی نمودند.
اکنون با گذشت بیش از یکسال از ان روزها و جنجالها امروز همچنان احمدی نژاد هر روز آماری غیرواقعی در حوزه صنعت نفت و علی الخصوص بنزین اعلام می نماید و زیردستان و مشاورانش نیز یا مهر تائید برسخنان وی می زنند و حتی در برخی موارد نیز با تآسی به سیاستهای دولتی خود نیز اقدام به نظر جعل و ارائه امارهای خلاف واقع می کنند.
بطور مثال سردار رویانیان در هر مصاحبه رقم بنزین تولید داخلی را میلیونها لیتر افزایش می دهد – منجمله در دو سخنرانی به فاصله یکماه در اواخر سال گذشته- ظرفیت تولید بنزین در داخل کشور را اول ۱۶ میلیارد لیتر در سال و در سخنرانی بعدی ۱۷ میلیارد لیتر اعلام نمود. که البته رقم اولیه نیز با آمار رسمی تولید کشور منتشر شده در سایت وزارت نفت تفاوت جزئی در حد یک میلیارد بشکه داشت.شاید با این گونه مصاحبه ها بتوان در خبرهای خبرگذاری رسمی دولت به خودکفایی در تولید بنزین دست یافت اما واقعیت چیزی بغیر از این شعارها و دروغهای تبلیغاتی است.
***
ایران با تولید میانگین روزانه ۴۳ میلیون لیتر و واردات ۲۵ میلیون که حدود ۳۵-۴۰% مصرف بنزین کشور را تشکیل می دهد دومین وارد کنند بزرگ بنزین در دنیا است.
مصرف بنزین موتور در کشور با احتساب میانگین روزانه کمتر از ۷۰ میلیون لیتر مصرف روزانه به ۲۵ میلیارد لیتر در سال بالغ می شود که از این مقدار روزانه حداکثر ۴۵ میلیون لیتر آن به در داخل کشور و در پالایشگاه های آبادان، اراک، اصفهان، بندرعباس، تبریز، تهران، شیراز، کرمانشاه و لاوان تولید و ۲۵ میلیون لیتر مابقی نیز به صورت بنزین سوپر وارد کشور می شود.
(رقم مصرف بنزین موتور در کشور از سوی نهادهای رسمی همواره بدون احتساب روزانه ۴ میلیون لیتر بنزین سوپر مصرفی اعلام می شود تا کمتر به نظر برسد)
در حالی که برخی از پالایشگاه های داخلی مانند پالایشگاه آبادان اگرچه حدود ۲۰% تولید بنزین کشور را برعهده دارد اما به دلیل قدمت زیاد و فرسوده بودن تجهیزات آن در برخی از روزهای سال از مدار تولید خارج می شود و در زمان تولید نیز بنزینی با کیفیت و عدد اکتان بسیار پایین و با قیمت تمام شده بالا تولید می کند تا جایی که به گفته یکی از کارشناسان قیمنت بنزین تولید شده در پالایشگاه ابادان با توجه به کیفیت ان دوبرابر قیمت بنزین در بازارهای خلیج فارس است.
اما در مقابل مصرف بنزین در کشور نه تنها هیچگاه دچار تعطیلی نمی شود بلکه با افزایش تعطیلات حتی گاه تا ۸۸ میلیون لیتر در روز نیز افزایش می یابد.
صادرات بنزین از پروژه های ناتمام و طرح های انجام نشده
از میان پروژه های تبلیغی دولت نهم که در مصاحبه ها به افزایش ظرفیت تولید ایران و ورود به جرگه صادرکنندگان بنزین بعد از افتتاح آنها صحبت می شود پنج پالایشگاه هرمز- خوزستان- پارس- آناهیتا- شهریار و کاسپین هنوز در مرحله طراحی اولیه و تملک زمین قرار دارند و فقط پالایشگاه خلیج فارس یا “ستاره ” که پالایشگاه تک منظوره برای تولید بنزین شناخته می شود با برنامه تولید ۳۵ میلیون لیتر روزانه بنزین تاکنون ۴۵% پیشرفت در مراحل سیویل داشته و بنابر اعلام وزیرنفت تا پیش از سال ۱۳۹۲ به بهره برداری نخواهد رسید.
تمامی پنج پالایشگاه دیگر مطابق برنامه ریزی های اولیه انجام شده می بایستی تا پایان امسال و سال آینده به بهره برداری و پیش راه اندازی می رسیدند در حالی که به علت فقدان مدیریت هیچکدام تا کنون حتی وارد مراحل اجرایی اولیه پروژه نیز نشده اند.
از ۵ طرح افزایش ظرفیت پالایشگاه های موجود که شامل: افزایش تولید بنزین پالایشگاه بندرعباس، بنزین سازی پالایشگاه اصفهان، احداث مجتمع کت کراکر ( بنزین سازی) پالایشگاه آبادان، بنزین سازی پالایشگاه تهران، بنزین سازی پالایشگاه تبریز می شود و مطابق قرارداد می بایست در سال ۱۳۸۸ به مرحله بهره برداری برسند پس از گذشت یکسال از پایان قرارداد میانگین پیشرفت این ۵ پروزه حدود ۵۰% است.
ذخایر استراتژیک
در حالی که در بسیاری کشورهای دنیا ذخیره استراتژیک بنزین با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی مصرف و همچنین تبخیر بالای بنزین حداکثر برای مصرف۱۰ روزه الی دو هفته کشور است در ایران این ذخایر که با تغییر کاربری مخازن نگهداری مشتقات مختلف نفتی در سالهای گذشته افزایش یافته است و امروز با حجم حدود ۸/۱ میلیارد لیتر توان پاسخگویی به نیاز سه هفته کشور به سوخت را تامین می کند.
اما از این میزان نیز نزدیک به ۲/۱ میلیارد لیتر آن بنزین موجود در ۱۷ میلیون کارتهای سوخت شهروندان است که هر زمان و بخصوص در شریط تحریمهای احتمالی برای دریافت بلافاصله آن اقدام خواهند کرد.
جایگزین کردن گاز مایع به جای بنزین
یکی از شعارهای اصلی احمدی نژاد برای حل مشکل بنزین دوگانه سوزکردن خودروها و جایگزینی CNG به جای بنزین در خوردورها بود اما علیرغم شعارها و وعده های دولتی مبنی بر تجهیز سالیانه ۱۰۰۰ جایگاه عرضعه گاز سی ان جی به خودرو ها بعد از سه سال تنها ۳۰ درصد از وعده ها عملی شده و اکنون در سراسر کشور حدود ۱۲۰۰ جایگاه عرضه گاز مایع به فعالیت می پردازند که این رقم شامل جایگاه های فوق العاده کوچک با دو یا ۴ نازل سوختگیری و جایگاه هایی که فقط به خودروهای عمومی خدمات می دهند نیز می شود.
در حالی که نزدیک به دو میلیون دستگاه خودرو در کشور با صرف هزینه های بالا دوگانه سوز شده اند اما هیچ زیرساختی برای استفاده آنها از گاز مایع وجود ندارد.
همچنین به دلیل غیر کارسشناسی بودن این طرح و اجرای آن بدون توجه به وضعیت خوردوهای موجود در کشور با توجه به اینکه گاز توانایی فشرده شدن تا عدد تراکم ۱۲ را دارد خودروهایی که بتوانند در موتور خود از نزدیکترین ضریب به این تراکم استفاده کنند راندمان بهتری خواهند داشت اما تغییر سیستم سوخت رسانی خودرو های ارزان قیمت و با درجه تراکم سوخت پایین مانند پژو آر دی و پراید با نسبت یک به ۵/۸ اگرچه ممکن است موجب جذابیت صوری برای خریداران بود اما تبعات بلند مدت مخربی بر محیط زیست در پی دارد.
عدم سرمایه گذاری در شبکه انتقال و جایگاه های عرضه بنزین
در مورد تجهیز جایگاه های عرضه بنزین در سالهای اخیر به دلیل عدم حمایت دولت در جایگاه های سوختگیری کشور هر نازل بیش از ۶ هزار لیتر بنزین به خودروها تحویل می دهددر حالی که بر اساس استانداردهای جهانی، هر نازل می بایست حداکثر ۳ هزار لیتر در روز بنزین به خودروها تحویل دهد و همین امر موجب فرسودگی بالای نازلهای سوخت و کاهش شدید راندمان انها می شود.
در شرایط کنونی روزانه ۵۰۰ هزار لیتر به ارزش سالانه یک هزار میلیارد ریال از بنزین در کشور بر اثر تکنولوژی پایین و فرسودگی نازلهای سوختگیری و سایر مشکلات شبکه توزیع به صورت بخارات بنزین وارد هوا شده و موجب الودگی محیط زیست را پدید می اورد.
بی اعتنایی به کیفیت محصول و اثرات مخرب زیست محیطی
بنابر استانداردهای بین المللی اکتان بنزین سوپر بالاتر از ۹۵ و معمولا در سطح ۹۷ قراردارد و روزانه حدود ۱۵ میلیون لیتر بنزین سوپر با اکتان بالاتر به بنزین خام تولید پالایشگاههای داخلی برای افزایش عدد اکتان آن اضافه می شود
بر اساس قانون در ایران عدد اکتان بنزین معمولی ۸۷ و برای بنزین سوپر ۹۵ است، اما متاسفانه به دلیل استفاده از روش غیرعلمی ترکیب انواع بنزین برای بالابردن اکتان به جای افزایش کیفیت بنزین تولیدی و همچنین کیفیت فوق العاده پائین بنزین تولید شده در برخی از پالایشگاههای کشور اخبار متعدد از عرضه بنزین معمولی با اکتان ۸۰-۸۵ در شهرستانها و بنزین سوپر با اکتان متغیر ۹۰-۹۲ بسته به موقعیت جغرافیایی جایگاه عرضه ، حکایت دارد. در حالیکه سازمان حفاظت از محیط زیست بارها نسبت به مخاطرات ناشی از آلایندگی بنزین با اکتان پائین تر از ۹۰ هشدار داده است.
در کشوری مانند لبنان علیرغم مشکلات فراوان استقرار سیستم مدیریت سوخت، جنگهای داخلی و حملات نظامی به زیر ساختهای پخش انرژی در حال حاضر بنزین معمولی با اکتان بالاتر از ۹۲ و بنزین سوپر با اکتان ۹۷ توزیع می گردد اما در پایتخت یکی از بزرگترین صادرکنندگان مواد نفتی کیفیت پائین بنزین موجب ایجاد مشکلات فراوان برای خودروها می گردد.
طرح ضربتی خودکفایی در تولید بنزین : توهم یا واقعیت
منوچهر آقانژاد مدیر عامل شرکت صنایع پالایش نفت ایران شهریور سال گذشته از اجرای طرح افزایش ضربتی تولید بنزین در کشور خبر داد و افزود: با اجرای این طرح میزان تولید بنزین ظرف مدت ۲۴ ساعت حدود هفت میلیون لیتر افزایش می‌یابد.
اما این رقم با هر مصاحبه افزایش یافت میرکاظمی وزیر نفت در یک مصاحبه در پاسخ به سئوالات خبرنگاران افزود: با طرح های ضربتی که در شرکت پتروشیمی صورت گرفته اکنون پتروشیمی آمادگی تولید ۵/۱۴ میلیون لیتر بنزین را دارد و در اخرین رقم اعلام شده رییس دولت دهم روز دوشنبه در گفت وگوی خود با خبرنگاران رسانه ها تاکید کرد: در صورت نیاز ظرف مدت یک هفته می توانیم تولید بنزین خود را ۲۰ میلیون لیتر افزایش داده و در این زمینه خودکفا شویم.
به طور کلی روش اصلی مطرح شده برای خودکفایی کوتاه مدت در تولید بنزین طرح افزودن مکملهای آروماتیک به بنزین پایه یا موادی چون “نفتا” و “لایت اند ” می باشد.
و برای انجام چنینی طرحی می بایست بسیاری از کارخانجات پتروشیمی نظیر کارخانجات آروماتیک عسلویه را تعطیل کرد و همچنین قیمت بنزین تمام شده در چنینی وضعیتی حدود ۳۰% بالاتر از نرخ بنزین سوپر در منطقه خلیج فارس خواهد بود.
خودکفایی ۴۸ ساعته از واردات به دلیل بالابودن افزونه های آلاینده آروماتیک PAH به این محصول که حدودا ۱۰۰% بیش از میزان مجاز می باشد باید بررسی های دقیق و جدی در مورد مخاطرات زیست محیطی و همچنین تاثیراحتمالی استفاده از این سوخت بر سلامتی شهروندان نظیر افزایش مخاطرات حمله قلبی صورت پذیرد.
چنین طرحی اگرچه بر روی کاغد و در گفته های مشاوران و برخی مدیران نفتی مطرح می شود اما بطور مثال حتی در صورت صحت ادعای رئیس دولت شبکه مخازن و توزیع سوخت کشور برای واردات سوخت از چند مبداء طراحی شده و آمادگی انبارش و توزیع این مقدار سوخت از حاشیه کارخانجات پتروشیمی و آروماتیک را ندارد.
ادامه دارد….
0 جنبش سبز و نظرات رنگ وا رنگ شما:
ارسال یک نظر